Beschreibung von Köln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, Cod. 212

Bibliographische Beschreibung

Sammeltitel
Collectio canonum
 
Collectio Coloniensis
Entstehungsort
Südfrankreich, Lyon (?)
Entstehungszeit
590-604
Hauptsprache
Lateinisch
Beschreibstoff
Pergament
Umfang
171 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.)
Format
33,5 cm x 26,5 cm
Persistenter Identifier
urn:nbn:de:hbz:kn28-3-15638 Persistent Identifier (URN)
Weitere Angaben
Land
Deutschland
Ort
Köln
Sammlung
Dombibliothek
Signatur
Cod. 212
Katalogsignatur
Handschriftencensus Rheinland: 1157

Schrift und Hände

Fol. 167v "Sigebertus Bindit Libellum"; verschiedene Hände.Cod. 213 (Nr. 1158) der Diözesan- und Dombibliothek trägt auf Fol. 143 den Eintrag "Sigibertus scripsit".

Buchschmuck

Geschichte der Handschrift

Provenienz
Kölner Domkirche, wahrscheinlich bereits seit Erzbischof Hildebald (795-819).

Inhaltsangabe

  • (Textausgabe: CCSL 148. Concilia Galliae. A.314-A.506. Hrsg. von C. Munier. Turnholti 1963;
  • CCSL 148 A. Concilia Galliae. A.511-A.695. Hrsg. von C. de Clercq. Turnholti 1963.)
  • (Textausgabe: Ecclesiae Occidentalis Monumenta Iuris Antiquissima. Hrsg. von C.H. Turner. Bd. 1. Oxonii 1899 u. 1913, Bd. 2. Oxonii 1907.)
  • Incipit: Inc(i)p(it) Prologus De Canonibus S(an)c(t)orum Apostolorum. Explicit: compendium aliquod adtolesse videamur. Expli(cit) praefat[io].
  • Fol. 1v Eintrag aus dem 9. Jh. "In Dei nomen Hildibaldus memor esto fili quoniam pauperes vitam gerimus. "
  • Fol. 2rv Inhaltsverzeichnis der Folgenden Sammlung mit zweiteiligem architektonischem Rahmen
  • Fol. 1r Dionysius Exiguus: Praefatio in canonum Graecorum translatione prima ad Stephanum episcopum, Recensio A (Textausgabe Fol. 1r CCSL 85. Scriptores 'Illyrici' Minores. Turnholti 1972. Dionisii Exigui. Praefationes. Hrsg. von Fr. Glorie. S. 35-42)
  • Fol. 1v-7r Canones Apostolorum secundum interpretationem Dionysii Exigui primam (Textausgabe Fol. 1v-7r Ecclesiae Occidentalis Monumenta Iuris Antiquissima. Hrsg. von C.H. Turner. Bd. 1. Oxonii 1899, S. 134)
  • Fol. 7r-14r Concilium Nicaenum, Interpretatio quae dicitur Gallica, Capitula Canonum, Canones, Symbolum, Nomina Episcoporum (Textausgabe Fol. 7r-14r ebd., S. 153-248)
  • Fol. 14r-19r Concilia Serdicensia, Textus canonum authenticus (Recensio prima) (Textausgabe Fol. 14r-19r in: ebd., S. 442-488)
  • Fol. 19r-26r acht Anathema des Konzils von Karthago, 418 Mai 1, Statuta ecclesiae antiqua
  • Fol. 26v-27r Valentinianus III: Novelle 17
  • Fol. 27r-28r Valentinianus III: Novelle 16, De primatibus ecclesiae catholicae
  • Fol. 28r-30v Concilium Arelatense, 314 Aug. 1: Epistola ad Silvestrum (kurze Fassung). Canones ad Silvestrum, zwischen Can. 1 und 2 ist die längere Fassung der Epistola ad Silvestrum, aber in korrumpierter Form, eingeschoben (Textausgabe Fol. 28r-30v, 107-109r CCSL 148, S. 3-17) (Textausgabe Fol. 28r-30v, 107-109r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 372-416)
  • Fol. 30v-31r Concilium Nemavense, 394 o. 396 Okt. 1 (Textausgabe Fol. 30v-31r CCSL 148, S. 49-51)
  • Fol. 31v-34v Concilium Arausicanum I, 441 Nov. 8 (Textausgabe Fol. 31v-34v ebd., S. 76-87)
  • Fol. 34v-37r Concilium Vasense, 442 Nov. 13 (Textausgabe Fol. 34v-37r ebd., S. 94-102)
  • Fol. 37r-40r Concilium Aurelianense, 511 Juli 10 (Can. 4, 5, 7 fehlen) (Textausgabe Fol. 37r-40r CCSL 148 A, S. 3-15)
  • Fol. 40r-41r Concilium Valentinum, 374 Jul. 2: Statuta synodi apud ecclesiam Valentinam sub die IV. Idus Julii, Gratiano III et Equitio consulibus (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r CCSL 148, S. 35-41) (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 417-425.)
  • Fol. 41r-48v Concilium Agathense, 506 Sept. 10 (Textausgabe Fol. 41r-48v CCSL 148, S. 189-219)
  • Fol. 48v-51v Innocentius 1 papa: Schreiben an die Synode von Toledo "Saepe me et nimium"
  • Fol. 51v-55v Concilium Epaonense, 517 Sept. 15 (Textausgabe Fol. 51v-55v CCSL 148 A, S. 20-37)
  • Fol. 55v-57r Concilium Regense, 439 Nov. 18 (Can. 2-5, Anfang von Can. 6 fehlen) (Textausgabe Fol. 55v-57r, Fol. 128v-129v CCSL 148, S. 61-72.)
  • Fol. 57r Concilium Valentinum, 374 Juli 12: Epistola ad Foroiulienses (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r CCSL 148, S. 35-41) (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 417-425.) (Textausgabe Fol. 57r ebd., S. 44-45)
  • Fol. 57r-59r Collectio canonica concilium Arelatense secundum nuncupat, 442-506 (Can. 10-12, 26-45 fehlen) (Textausgabe Fol. 57r-59r ebd., S. 111-125) (Textausgabe Fol. 57r-59r Ecclesiae Occidentalis 1.2, S. 426-440)
  • Fol. 59r-60r Symmachus I papa: Schreiben an Bischof Caesarius von Arles "Hortatur nos"
  • Fol. 60r-61r Concilium Arelatense, 524 Juni 6 (Textausgabe Fol. 60r-61r CCSL 148 A, S. 42-45)
  • Fol. 61r-61v Concilium Carpentoratense, 527 Nov. 6 (Textausgabe Fol. 61r-61v ebd., S. 47-49)
  • Fol. 61v-62v Concilium Vasense, 529 Nov. 5 (Textausgabe Fol. 61v-62v ebd., S. 77-80)
  • Fol. 62v-70r Gennadius Massiliensis(?): Definitio dogmatum ecclesiasticorum
  • Fol. 70r-72v Innocentius I papa: Schreiben an Bischof Exsuperius von Toulouse
  • Fol. 72v-74r Innocentius I papa: Schreiben an Rufus und die anderen macedonischen Bischöfe und Diakone "Magna me gratulatio"
  • Fol. 74v-75v Zosimus papa: Schreiben an Bischof Hesychius von Salona "Exigit dilectio"
  • Fol. 75v-77r Coelestinus I papa: Schreiben an die Bischöfe von Apulien und Calabrien "Nulli sacerdotum", Schreiben an die Bischöfe in den Provinzen von Vienne und Narbonne "Cuperemus quidem", ab Can. 4 "Ordinatos vero"
  • Fol. 77r-80v Siricius I papa: Schreiben an Bischof Himerius von Tarragona "Directa ad decessorem", ab Can. 6 "De his vero qui incongrue"
  • Fol. 80v-84r Innocentius I papa: Schreiben an Bischof Victricius von Rouen "Etsi tibi frater"
  • Fol. 84r-85v Concilium sub Damaso papa, 379, mit Epistola "Rescriptum Damasi papae ad petitum Hieronimi ad Paulinum episcopum" (unvollständig) (Textausgabe Fol. 84r-85v in: Ecclesiae Occidentalis 1, S. 281-296)
  • Fol. 86r-87r Concilium Taurinense, 398 Sept. 22 (Can. 3 + 4 fehlen) (Textausgabe Fol. 86r-87r CCSL 148, S. 52-58)
  • Fol. 87r-94r Concilium Aurelianense III, 538 Mai 7 (Textausgabe Fol. 87r-94r CCSL 148 A, S. 113-128)
  • Fol. 94r-100v Concilium Aurelianense IV, 541 Mai 14 (Textausgabe Fol. 94r-100v ebd., S. 131-146)
  • Fol. 100v-101v Concilium Lugdunense I, 518-523 (Textausgabe Fol. 100v-101v ebd., S. 38-41)
  • Fol. 102r-107r Concilium Arausicanum II, 529 Juli 3 (Textausgabe Fol. 102r-107r ebd., S. 53-65)
  • Fol. 107r-109r (vgl. Fol. 28r-30v ) Concilium Arelatense, 314 Aug. 1: Epistola ad Silvestrum (kurze Fassung), Canones ad Silvestrum (Can. 3, 5, 6, 7, 9, 11, 13, 15, 18-22 fehlen), Verzeichnis der Provinzen und Hauptstädte Galliens
  • Fol. 109r-110r Honorius I papa (408-423): Erlass "Saluberrima"
  • Fol. 110r-113r Anastasius II papa: Schreiben an die gallischen Bischöfe "Bonum atque iucundum"
  • Fol. 113r-115v Cyprianus von Toulon: Schreiben an Bischof Maximus von Genf, "Pervenit ad parvitatem"
  • Fol. 115v-121v Concilium Aurelianense V, 549 Okt. 28 (Textausgabe Fol. 115v-121v ebd., S. 147-162)
  • Fol. 122r-122v Zosimus papa: Schreiben an die gallischen Bischöfe "Placuit apostolicae"
  • Fol. 122v-123v Leo I papa: Schreiben an die Bischöfe Constantinus, Armentarius u.a. Konprovinzialen des Bischofs von Arles "Lectis dilectionis"
  • Fol. 123v-124r Symmachus I papa: Schreiben an die gallischen Bischöfe "Sedis apostolica nos instituta"
  • Fol. 124v-125r Symmachus I papa: Schreiben an Caesarius Arelatensis "Qui veneranda"
  • Fol. 125r-126v Rufinus Tyrannius Aquileiensis: Abbrevation der Canones des Konzils von Nicäa aus der Überarbeitung der Kirchengeschichte des Eusebius von Caesarea
  • Fol. 126v-128v (vgl. 40r-41r) Concilium Massiliense, 533 Mai 26, Epistola tertia Johannis II papae; Concilium Valentinum, 374 Juli 12 (Textausgabe Fol. 126v-128v ebd., S. 84-89) (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r CCSL 148, S. 35-41) (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 417-425)
  • Fol. 128v-129v (vgl. Fol. 55v-57r) Concilium Regense, 439 Nov. 18 (Can. 2-5, Anfang von Can. 6 fehlen) (Textausgabe Fol. 55v-57r, Fol. 128v-129v CCSL 148, S. 61-72.)
  • Fol. 129v-130v Capitula sancti Augustini de monachis et sanctimonialibus
  • Fol. 130v-131r Concilium Massiliense, 533 Mai 26: Constitutio in Massiliensi urbe habita Episcoporum XVI (Textausgabe Fol. 130v-131r ebd., S. 84-86)
  • Fol. 131r-132r Theoderich der Große: Erlass "Pervenit ad nos". Canones des römischen Konzils, 502 (Can. 4, 6, 7, 8 nur teilweise)
  • Fol. 132r Zosimus papa: Schreiben an Bischof Remigius "Licet proxime"
  • Fol. 132v-135v Konzil von Konstantinopel, Actio 7
  • Fol. 136r-137r Flavianus Constantinopolitanus: Schreiben an Leo I papa "Nulla res diaboli"
  • Fol. 137r-142v Leo I papa: Schreiben an Bischof Flavianus Constantinopolitanus "Lectis dilectionis tuae"
  • Fol. 143r-144r Leo I papa: Schreiben an die gallischen Bichöfe "Impletis per misericordiam"
  • Fol. 144r-146v Leo I papa: Schreiben an die Kaiserin Pulcheria "Quantum praesidii"
  • Fol. 147r-149r Leo I papa: Schreiben an Bischof Julianus von Kos "Licet per nostros"
  • Fol. 149r-152v Leo I papa: Schreiben an Klerus und Volk von Konstantinopel "Licet de his"
  • Fol. 153r-159r Leo I papa: Schreiben an Kaiser Leo "Promisisse me"
  • Fol. 159r-167v Concilia Constantinopolitanum, Ancyritanum, Neocaesariense, Gangrense interpretatione Isidori vulgata (Textausgabe Fol. 159r-167v in: Ecclesiae Occidentalis 2)
  • nachgeheftet: Fol. 168r Verzeichnis der Quaternionen einer Canonessammlung, geschrieben von einer Hand des 7. oder 8. Jh.s (Textausgabe Fol. 168r in: Maassen, S. 967 (Nr. 21).)
  • Fol. 168v-169r Verzeichnis der Päpste von Petrus bis Gregorius. Ursprünglich reichte es nur bis Agapit (535-536), wurde dann von anderer Hand fortgesetzt bis Gregorius (590-604), abgedruckt bei Jaffé/Wattenbach, S. 165f .
  • Fol. 169v Vorrede zur zweiten Redaktion der Konziliensammlung des Dionysius. Fragment, setzt ein mit den Worten "inviolabilis permanens ad capiscendum. "
  • Fol. 170v-171r verschiedene Schreibübungen

Bibliographie

  • Jaffé/Wattenbach, S. 93-95
  • B. Bischoff: Biblioteche, scuole e letteratura nelle citt. dell'alto medio evo. In: B. Bischoff, Mittelalterliche Studien, Band I, S. 122-133, hier S. 128
  • CLA VIII Nr. 1162
  • P. Clemen: Die Kunstdenkmäler der Stadt Köln. Bd. 1, Abt. III. Der Dom. Düsseldorf 1937 (= Kunstdenkmäler der Rheinprovinz, Bd. 6, 3. Abt.), S. 378
  • Decker, Manuskriptensammlung, S. 246 (Nr. 78)
  • G. Frenken : Zu dem Kataloge der Dombibliothek von 833. In: Löffler, Bibliotheksgeschichte, S. 54
  • Maassen, S. 574-585
  • Monumenta palaeographica. Hrsg. von A. Chroust. Ser. 2.1, Lfg. 6, München 1909, Tafel 8
  • Mordek, Kirchenrecht und Reform
  • E.H. Zimmermann: Vorkarolingische Miniaturen (Denkmäler Deutscher Kunst. 3. Sektion. Malerei. 1. Abt.) Berlin 1916, S. 8, Anm. 1, S. 10, 46, 165f., Tafel 41-43
  • R. McKitterick: Knowledge of canon law in the frankish kingdoms before 789: The manuscript evidence. In: Journal of theological studies n.s. 36 (1985), S. 97-117
  • Dies.: Frankish uncial: A new context for the Echternach scriptorium. In: Willibrord, zijn wereld en zijn werk. Voordrachten gehouden tijdens het Willibrord congres. Nijmegen, 28-30 september 1989. Hrsg. von P. Bange u. A.G. Weiler (= Middeleeuwse Studies 6), S. 374-388.
  • CCSL 148. Concilia Galliae. A.314-A.506. Hrsg. von C. Munier. Turnholti 1963;
  • CCSL 148 A. Concilia Galliae. A.511-A.695. Hrsg. von C. de Clercq. Turnholti 1963
  • Ecclesiae Occidentalis Monumenta Iuris Antiquissima. Hrsg. von C.H. Turner. Bd. 1. Oxonii 1899 u. 1913, Bd. 2. Oxonii 1907
  • Fol. 1r CCSL 85. Scriptores 'Illyrici' Minores. Turnholti 1972. Dionisii Exigui. Praefationes. Hrsg. von Fr. Glorie. S. 35-42)
  • Fol. 1v-7r Ecclesiae Occidentalis Monumenta Iuris Antiquissima. Hrsg. von C.H. Turner. Bd. 1. Oxonii 1899, S. 134)
  • Fol. 7r-14r ebd., S. 153-248)
  • Fol. 14r-19r in: ebd., S. 442-488)
  • Fol. 28r-30v, 107-109r CCSL 148, S. 3-17.
  • Fol. 28r-30v, 107-109r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 372-416.
  • Fol. 30v-31r CCSL 148, S. 49-51.
  • Fol. 31v-34v ebd., S. 76-87.
  • Fol. 34v-37r ebd., S. 94-102.
  • Fol. 37r-40r CCSL 148 A, S. 3-15.
  • Fol. 40r-41r, 57r, 128r CCSL 148, S. 35-41.
  • Fol. 40r-41r, 57r, 128r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 417-425.
  • Fol. 41r-48v CCSL 148, S. 189-219.
  • Fol. 51v-55v CCSL 148 A, S. 20-37.
  • Fol. 55v-57r, Fol. 128v-129v CCSL 148, S. 61-72.
  • Fol. 57r ebd., S. 44-45.
  • Fol. 57r-59r ebd., S. 111-125.
  • Fol. 57r-59r Ecclesiae Occidentalis 1.2, S. 426-440.
  • Fol. 60r-61r CCSL 148 A, S. 42-45.
  • Fol. 61r-61v ebd., S. 47-49.
  • Fol. 61v-62v ebd., S. 77-80.
  • Fol. 84r-85v in: Ecclesiae Occidentalis 1, S. 281-296.
  • Fol. 86r-87r CCSL 148, S. 52-58.
  • Fol. 87r-94r CCSL 148 A, S. 113-128.
  • Fol. 94r-100v ebd., S. 131-146.
  • Fol. 100v-101v ebd., S. 38-41.
  • Fol. 102r-107r ebd., S. 53-65.
  • Fol. 115v-121v ebd., S. 147-162.
  • Fol. 126v-128v ebd., S. 84-89.
  • Fol. 130v-131r ebd., S. 84-86.
  • Fol. 159r-167v in: Ecclesiae Occidentalis 2.
  • Fol. 168r in: Maassen, S. 967 (Nr. 21).

Quellenangabe

  • Handschriftencensus Rheinland: Erfassung mittelalterlicher Handschriften im rheinischen Landesteil von Nordrhein-Westfalen. Hrsg. von Günter Gattermann. Bearb. von Heinz Finger, Marianne Riethmüller u.a. Wiesbaden 1993. S. 684-686
Impressum
Herausgeber
Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek Köln
Redaktion
Im Rahmen des DFG-Projekts CEEC bearbeitet von Patrick Sahle; Torsten Schaßan (2000-2004)
 
Bearbeitung im Rahmen des Projekts Migration der CEEC-Altdaten von Marcus Stark; Siegfried Schmidt; Harald Horst; Stefan Spengler; Patrick Dinger; Torsten Schaßan (2017-2019)
Ort
Köln
Datum
2018
URN
urn:nbn:de:hbz:kn28-3-15638
PURL
https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:hbz:kn28-3-15638
Lizenzangaben

Die Bilder sind unter der Lizenz CC BY-NC 4.0 veröffentlicht

Diese Beschreibung und alle Metadaten sind unter der Lizenz CC BY-NC-ND 4.0 veröffentlicht