Beschreibung von Köln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, Cod. 212
Bibliographische Beschreibung
Sammeltitel
Collectio canonum
Collectio Coloniensis
Entstehungsort
Südfrankreich, Lyon (?)
Entstehungszeit
590-604
Hauptsprache
Lateinisch
Beschreibstoff
Pergament
Umfang
171 Bll. (+ 2 vorgeh. Bll.)
Format
33,5 cm
x 26,5 cm
OAI / IIIF
Weitere Angaben
Land
Deutschland
Ort
Köln
Sammlung
Dombibliothek
Signatur
Cod. 212
Katalogsignatur
Handschriftencensus Rheinland: 1157
Schrift und Hände
Fol. 167v "Sigebertus Bindit Libellum"; verschiedene Hände.Cod. 213 (Nr. 1158) der Diözesan- und Dombibliothek trägt auf Fol. 143 den Eintrag "Sigibertus scripsit".
Buchschmuck
- Auf Fol. 1rv Architekturrahmen.
Geschichte der Handschrift
Provenienz
Kölner Domkirche, wahrscheinlich bereits seit Erzbischof Hildebald (795-819).
Inhaltsangabe
- (Textausgabe: CCSL 148. Concilia Galliae. A.314-A.506. Hrsg. von C. Munier. Turnholti 1963;
- CCSL 148 A. Concilia Galliae. A.511-A.695. Hrsg. von C. de Clercq. Turnholti 1963.)
- (Textausgabe: Ecclesiae Occidentalis Monumenta Iuris Antiquissima. Hrsg. von C.H. Turner. Bd. 1. Oxonii 1899 u. 1913, Bd. 2. Oxonii 1907.) Incipit: Inc(i)p(it) Prologus De Canonibus S(an)c(t)orum Apostolorum. Explicit: compendium aliquod adtolesse videamur. Expli(cit) praefat[io].
- Fol. 1v Eintrag aus dem 9. Jh. "In Dei nomen Hildibaldus memor esto fili quoniam pauperes vitam gerimus. "
- Fol. 2rv Inhaltsverzeichnis der Folgenden Sammlung mit zweiteiligem architektonischem Rahmen
- Fol. 1r Dionysius Exiguus: Praefatio in canonum Graecorum translatione prima ad Stephanum episcopum, Recensio A (Textausgabe Fol. 1r CCSL 85. Scriptores 'Illyrici' Minores. Turnholti 1972. Dionisii Exigui. Praefationes. Hrsg. von Fr. Glorie. S. 35-42)
- Fol. 1v-7r Canones Apostolorum secundum interpretationem Dionysii Exigui primam (Textausgabe Fol. 1v-7r Ecclesiae Occidentalis Monumenta Iuris Antiquissima. Hrsg. von C.H. Turner. Bd. 1. Oxonii 1899, S. 134)
- Fol. 7r-14r Concilium Nicaenum, Interpretatio quae dicitur Gallica, Capitula Canonum, Canones, Symbolum, Nomina Episcoporum (Textausgabe Fol. 7r-14r ebd., S. 153-248)
- Fol. 14r-19r Concilia Serdicensia, Textus canonum authenticus (Recensio prima) (Textausgabe Fol. 14r-19r in: ebd., S. 442-488)
- Fol. 28r-30v Concilium Arelatense, 314 Aug. 1: Epistola ad Silvestrum (kurze Fassung). Canones ad Silvestrum, zwischen Can. 1 und 2 ist die längere Fassung der Epistola ad Silvestrum, aber in korrumpierter Form, eingeschoben (Textausgabe Fol. 28r-30v, 107-109r CCSL 148, S. 3-17) (Textausgabe Fol. 28r-30v, 107-109r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 372-416)
- Fol. 37r-40r Concilium Aurelianense, 511 Juli 10 (Can. 4, 5, 7 fehlen) (Textausgabe Fol. 37r-40r CCSL 148 A, S. 3-15)
- Fol. 40r-41r Concilium Valentinum, 374 Jul. 2: Statuta synodi apud ecclesiam Valentinam sub die IV. Idus Julii, Gratiano III et Equitio consulibus (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r CCSL 148, S. 35-41) (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 417-425.)
- Fol. 55v-57r Concilium Regense, 439 Nov. 18 (Can. 2-5, Anfang von Can. 6 fehlen) (Textausgabe Fol. 55v-57r, Fol. 128v-129v CCSL 148, S. 61-72.)
- Fol. 57r Concilium Valentinum, 374 Juli 12: Epistola ad Foroiulienses (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r CCSL 148, S. 35-41) (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 417-425.) (Textausgabe Fol. 57r ebd., S. 44-45)
- Fol. 57r-59r Collectio canonica concilium Arelatense secundum nuncupat, 442-506 (Can. 10-12, 26-45 fehlen) (Textausgabe Fol. 57r-59r ebd., S. 111-125) (Textausgabe Fol. 57r-59r Ecclesiae Occidentalis 1.2, S. 426-440)
- Fol. 72v-74r Innocentius I papa: Schreiben an Rufus und die anderen macedonischen Bischöfe und Diakone "Magna me gratulatio"
- Fol. 75v-77r Coelestinus I papa: Schreiben an die Bischöfe von Apulien und Calabrien "Nulli sacerdotum", Schreiben an die Bischöfe in den Provinzen von Vienne und Narbonne "Cuperemus quidem", ab Can. 4 "Ordinatos vero"
- Fol. 77r-80v Siricius I papa: Schreiben an Bischof Himerius von Tarragona "Directa ad decessorem", ab Can. 6 "De his vero qui incongrue"
- Fol. 84r-85v Concilium sub Damaso papa, 379, mit Epistola "Rescriptum Damasi papae ad petitum Hieronimi ad Paulinum episcopum" (unvollständig) (Textausgabe Fol. 84r-85v in: Ecclesiae Occidentalis 1, S. 281-296)
- Fol. 86r-87r Concilium Taurinense, 398 Sept. 22 (Can. 3 + 4 fehlen) (Textausgabe Fol. 86r-87r CCSL 148, S. 52-58)
- Fol. 87r-94r Concilium Aurelianense III, 538 Mai 7 (Textausgabe Fol. 87r-94r CCSL 148 A, S. 113-128)
- Fol. 107r-109r (vgl. Fol. 28r-30v ) Concilium Arelatense, 314 Aug. 1: Epistola ad Silvestrum (kurze Fassung), Canones ad Silvestrum (Can. 3, 5, 6, 7, 9, 11, 13, 15, 18-22 fehlen), Verzeichnis der Provinzen und Hauptstädte Galliens
- Fol. 113r-115v Cyprianus von Toulon: Schreiben an Bischof Maximus von Genf, "Pervenit ad parvitatem"
- Fol. 122v-123v Leo I papa: Schreiben an die Bischöfe Constantinus, Armentarius u.a. Konprovinzialen des Bischofs von Arles "Lectis dilectionis"
- Fol. 123v-124r Symmachus I papa: Schreiben an die gallischen Bischöfe "Sedis apostolica nos instituta"
- Fol. 125r-126v Rufinus Tyrannius Aquileiensis: Abbrevation der Canones des Konzils von Nicäa aus der Überarbeitung der Kirchengeschichte des Eusebius von Caesarea
- Fol. 126v-128v (vgl. 40r-41r) Concilium Massiliense, 533 Mai 26, Epistola tertia Johannis II papae; Concilium Valentinum, 374 Juli 12 (Textausgabe Fol. 126v-128v ebd., S. 84-89) (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r CCSL 148, S. 35-41) (Textausgabe Fol. 40r-41r, 57r, 128r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 417-425)
- Fol. 128v-129v (vgl. Fol. 55v-57r) Concilium Regense, 439 Nov. 18 (Can. 2-5, Anfang von Can. 6 fehlen) (Textausgabe Fol. 55v-57r, Fol. 128v-129v CCSL 148, S. 61-72.)
- Fol. 130v-131r Concilium Massiliense, 533 Mai 26: Constitutio in Massiliensi urbe habita Episcoporum XVI (Textausgabe Fol. 130v-131r ebd., S. 84-86)
- Fol. 131r-132r Theoderich der Große: Erlass "Pervenit ad nos". Canones des römischen Konzils, 502 (Can. 4, 6, 7, 8 nur teilweise)
- Fol. 132r Zosimus papa: Schreiben an Bischof Remigius "Licet proxime"
- Fol. 137r-142v Leo I papa: Schreiben an Bischof Flavianus Constantinopolitanus "Lectis dilectionis tuae"
- Fol. 159r-167v Concilia Constantinopolitanum, Ancyritanum, Neocaesariense, Gangrense interpretatione Isidori vulgata (Textausgabe Fol. 159r-167v in: Ecclesiae Occidentalis 2)
- nachgeheftet: Fol. 168r Verzeichnis der Quaternionen einer Canonessammlung, geschrieben von einer Hand des 7. oder 8. Jh.s (Textausgabe Fol. 168r in: Maassen, S. 967 (Nr. 21).)
- Fol. 168v-169r Verzeichnis der Päpste von Petrus bis Gregorius. Ursprünglich reichte es nur bis Agapit (535-536), wurde dann von anderer Hand fortgesetzt bis Gregorius (590-604), abgedruckt bei Jaffé/Wattenbach, S. 165f .
- Fol. 169v Vorrede zur zweiten Redaktion der Konziliensammlung des Dionysius. Fragment, setzt ein mit den Worten "inviolabilis permanens ad capiscendum. "
- Fol. 170r Eintrag aus dem 8. o. 9. Jh., wiedergegeben bei Jaffé/Wattenbach, S. 95 .
Bibliographie
- Jaffé/Wattenbach, S. 93-95
- B. Bischoff: Biblioteche, scuole e letteratura nelle citt. dell'alto medio evo. In: B. Bischoff, Mittelalterliche Studien, Band I, S. 122-133, hier S. 128
- CLA VIII Nr. 1162
- P. Clemen: Die Kunstdenkmäler der Stadt Köln. Bd. 1, Abt. III. Der Dom. Düsseldorf 1937 (= Kunstdenkmäler der Rheinprovinz, Bd. 6, 3. Abt.), S. 378
- Decker, Manuskriptensammlung, S. 246 (Nr. 78)
- G. Frenken : Zu dem Kataloge der Dombibliothek von 833. In: Löffler, Bibliotheksgeschichte, S. 54
- Maassen, S. 574-585
- Monumenta palaeographica. Hrsg. von A. Chroust. Ser. 2.1, Lfg. 6, München 1909, Tafel 8
- Mordek, Kirchenrecht und Reform
- E.H. Zimmermann: Vorkarolingische Miniaturen (Denkmäler Deutscher Kunst. 3. Sektion. Malerei. 1. Abt.) Berlin 1916, S. 8, Anm. 1, S. 10, 46, 165f., Tafel 41-43
- R. McKitterick: Knowledge of canon law in the frankish kingdoms before 789: The manuscript evidence. In: Journal of theological studies n.s. 36 (1985), S. 97-117
- Dies.: Frankish uncial: A new context for the Echternach scriptorium. In: Willibrord, zijn wereld en zijn werk. Voordrachten gehouden tijdens het Willibrord congres. Nijmegen, 28-30 september 1989. Hrsg. von P. Bange u. A.G. Weiler (= Middeleeuwse Studies 6), S. 374-388.
- CCSL 148. Concilia Galliae. A.314-A.506. Hrsg. von C. Munier. Turnholti 1963;
- CCSL 148 A. Concilia Galliae. A.511-A.695. Hrsg. von C. de Clercq. Turnholti 1963
- Ecclesiae Occidentalis Monumenta Iuris Antiquissima. Hrsg. von C.H. Turner. Bd. 1. Oxonii 1899 u. 1913, Bd. 2. Oxonii 1907
- Fol. 1r CCSL 85. Scriptores 'Illyrici' Minores. Turnholti 1972. Dionisii Exigui. Praefationes. Hrsg. von Fr. Glorie. S. 35-42)
- Fol. 1v-7r Ecclesiae Occidentalis Monumenta Iuris Antiquissima. Hrsg. von C.H. Turner. Bd. 1. Oxonii 1899, S. 134)
- Fol. 7r-14r ebd., S. 153-248)
- Fol. 14r-19r in: ebd., S. 442-488)
- Fol. 28r-30v, 107-109r CCSL 148, S. 3-17.
- Fol. 28r-30v, 107-109r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 372-416.
- Fol. 30v-31r CCSL 148, S. 49-51.
- Fol. 31v-34v ebd., S. 76-87.
- Fol. 34v-37r ebd., S. 94-102.
- Fol. 37r-40r CCSL 148 A, S. 3-15.
- Fol. 40r-41r, 57r, 128r CCSL 148, S. 35-41.
- Fol. 40r-41r, 57r, 128r Ecclesiae Occidentalis 1, S. 417-425.
- Fol. 41r-48v CCSL 148, S. 189-219.
- Fol. 51v-55v CCSL 148 A, S. 20-37.
- Fol. 55v-57r, Fol. 128v-129v CCSL 148, S. 61-72.
- Fol. 57r ebd., S. 44-45.
- Fol. 57r-59r ebd., S. 111-125.
- Fol. 57r-59r Ecclesiae Occidentalis 1.2, S. 426-440.
- Fol. 60r-61r CCSL 148 A, S. 42-45.
- Fol. 61r-61v ebd., S. 47-49.
- Fol. 61v-62v ebd., S. 77-80.
- Fol. 84r-85v in: Ecclesiae Occidentalis 1, S. 281-296.
- Fol. 86r-87r CCSL 148, S. 52-58.
- Fol. 87r-94r CCSL 148 A, S. 113-128.
- Fol. 94r-100v ebd., S. 131-146.
- Fol. 100v-101v ebd., S. 38-41.
- Fol. 102r-107r ebd., S. 53-65.
- Fol. 115v-121v ebd., S. 147-162.
- Fol. 126v-128v ebd., S. 84-89.
- Fol. 130v-131r ebd., S. 84-86.
- Fol. 159r-167v in: Ecclesiae Occidentalis 2.
- Fol. 168r in: Maassen, S. 967 (Nr. 21).
Quellenangabe
- Handschriftencensus Rheinland: Erfassung mittelalterlicher Handschriften im rheinischen Landesteil von Nordrhein-Westfalen. Hrsg. von Günter Gattermann. Bearb. von Heinz Finger, Marianne Riethmüller u.a. Wiesbaden 1993. S. 684-686
Impressum
Herausgeber
Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek Köln
Redaktion
Im Rahmen des DFG-Projekts CEEC bearbeitet von Patrick Sahle; Torsten Schaßan (2000-2004)
Bearbeitung im Rahmen des Projekts Migration der CEEC-Altdaten von Marcus Stark; Siegfried Schmidt; Harald Horst; Stefan Spengler; Patrick Dinger; Torsten Schaßan (2017-2019)
Ort
Köln
Datum
2018
URN
urn:nbn:de:hbz:kn28-3-15638
PURL
https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:hbz:kn28-3-15638