Beschreibung von Köln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, Cod. 76
Bibliographische Beschreibung
Entstehungsort
Burgundy (Flavigny?)
Entstehungszeit
8c, ex
Beschreibstoff
Parchment
Umfang
i(paper) + 222 + i(paper).
Format
250 mm
x 180 mm
OAI / IIIF
Weitere Angaben
Land
Deutschland
Ort
Köln
Sammlung
Dombibliothek
Signatur
Köln, Dombibliothek Hs. 76
Katalogsignatur
HMML Microfilm-No.: 35,089
Frühere Signatur
"167" (earlier shelf mark, f. 1r)
Zustand und Zusammensetzung
Zustand
Margins excised passim; first and last folia badly worn, others stained in outer margins.
Lagenstruktur
[1], i-ix8, x6, xi-xiv8, xv8-1 (one lost after 4th [114], text missing), xvi-xxvii8, xxviii8+1 (one added at end, now glued at gutter to xxviii, signature on 8th [221]v), [1]. Quire signatures II-XXVIII, except XIII and XXV now missing (lower margins excised); VI-XXVIII at or towards right side of lower margin.
Seiteneinrichtung
Written space:
163 mm
x 115 mm
18-22 lines. ¶ Long lines. Dry-point ruling, single bounding lines prickings at outer bounding line. text above top line. Text tituli in upper margins ff. 77v, 129v, 130v.
Schrift und Hände
Littera praecarolina. 3 main hands, plus 2 relieving hands.
Buchschmuck
- 8-line pen-decorated initials (animal and simple interlace designs, insular influence, dots around some); contents f. 1v in uncials, 1st line red;
- tituli in red and/or brown uncials.
Hinzufügungen
Tironian notes for "hic," "usque hic.". see also f. 222r, names in margin. "explicit" f. 222r added by same hand as in Autun, Bibl. Munic. 4(S 3), f. 94v (CLA 6.717a, with Flavigny ex libris). Not identifiable with Decker's nr. 24 "Eiusdem de sermone domini in monte vol. I" (see Frenken , loc. cit).Geschichte der Handschrift
Herkunft
Written at end of 8c in Burgundy, presumably at Flavigny, according to Bischoff, locc. citt., and
CLA 8.1153
Inhaltsangabe
- Vorderseite "Jaffé, codex 76 / continet folia 222./ saec. VIII./ S. Augustini opuscula" ( 19c title).
- Vordere_Innenseite Readers' register.
- FEL Blank.
- 1r "167" (earlier shelf mark); 15 antiphons for Feriae II-IV of Holy Week, partly illegible, Rubrizierung: An[tiphona]. Incipit: Faciem meam Explicit: Alliga, Domine in compedibus. (see Hesbert 1, nrs. 69a-71b; added by same hand as added antiphon f. 222r , 9c ); also pen trials; upper, lower and outer margins partly excised.
- 1v Original contents page: "In hoc corpore continentur / sancti augustini de disciplina christianorum sermo I / eiusdem de euangelio dimitte et dimittetur / tibi sermo I / eiusdem de bono patientiae liber I / eiusdem de bono coniugali liber I / eiusdem de sancta uirginitate liber I / eiusdem de nuptiis et concupiscen- / -tia libri II." ("II" repeated by later hand); also in dry-point at top: "Ex libro (?) s[an]c[t]i aug[ustini]"; and pen trials).
- 2r-16r Autor: Augustine (354-430) Titel: De disciplina Christiana . Incipit: Locutus est ad nos sermo Dei, et depromptum [corr. ex "deprumtum"] est Explicit: recole euangelium quod audisti, Ego et pater unum sumus (Jn 10:30). Conuersi ad dominum. amen. Explicit sancti agustini de doctrina christianorum. (Ed)
- CCSL 46, pp. 207-223.
- PL 40:669-678.
- see also Clavis, nr. 310. (Omss) Köln, Dombibl. 71 ; ibid. 82 ; ibid. 92 ; Kurz, pp. 85-86 , lists 38 mss. in Western Germany, including this; R.V. Plaetse, CCSL 46, pp. 203-206 , lists 16 mss. for edition, including this.
- 16r-22v Autor: Augustine (354-430) Titel: Sermo de evangelio Luc. 17:4 Rubrizierung: Incipit de euangelio Demitte et demittetur tibi. Incipit: Preceptum saluberrimum audiuimus de sancto euangelio Explicit: ut quod precepit donare dignetur. Dimittite et dimittitur uobis, date et dabitur uobis (Luke 6:37-38). (f. 22v) Explicit sermo sancti agustini / (f. 23r) de eo quod scriptum est in euangelio, demittite et dimittitur tibi. (Ed)
- PL 46:997-1000.
- G. Morin, Misc. Agost. 1, pp. 232-237.
- see also Verbraken, nr. 114A (= [bibl]Frangipane nr. 9[/bibl] ; [bibl]Verbraken p. 27[/bibl] ).
- see also Clavis, nr. 287. (Omss) Kurz, p. 408 , lists this as the only ms. of this sermon in Western Germany; this text and those following are also in Vat. Reg. Lat. 318 and Monte Cassino 170 .
- 23r-33v Autor: Augustine (354-430) Titel: De patientia (incomplete). Rubrizierung: Incipit eiusdem de bono pacienciae. Incipit: Virtus animi quae patientia dicitur, tam magnum Dei donum est Explicit: neque enim scribtura diuina fallit aut fallitur. quae non solum / (expl. continuous with following inc., f. 33v line 11). (Ed)
- CSEL 41, pp. 663-674 line 11 (cap. 13.10 uel etiam), and pp. 683 line 16 (21.18, bona quippe opera ) -687 line 14 (26.22).
- PL 40:611-617 line 6, and 621 line 38 -623 line 38.
- see also Clavis, 308. (Omss) Köln, Dombibl. 71 ; Kurz, p. 180 , lists 13 mss. in Western Germany, including this; I. Zycha, CSEL 41, p. 662 , lists 14 mss. for edition, including this. Cod. Vat. Reg. Lat. 318 has same expl. and same following text added.
- 33v-40v Autor: Augustine (354-430) Titel: De fide rerum quae non videntur (cap. 3.6-7.10). Incipit: (inc. continues from previous text without break) / cui dicitur, Pro patribus tuis nati sunt (Ps 44:17) Explicit: aut mirabili pertinatia durus ac ferus(!) nolit habere. Explicit liber sancti agustini de bono patientiae. (Ed)
- PL 40:176 line 10 -180 line 24.
- CCSL 46, pp. ***.
- see also Clavis, nr. 292. (Omss) Kurz, pp. 120-121 , lists three mss. in Western Germany, including this; this same fragmentary version added on to the Titel: De patientia also in Vat. Reg. Lat. 318 .
- 40v-77r Autor: Augustine (354-430) Titel: De bono coniugali Rubrizierung: Incipit liber eiusdem de bono coniugali. Incipit: Quoniam unusquisque homo humani generis pars est Explicit: sed propter Christum coniuges propter Christum patres fuerunt. Explicit de bono coniugali. (Ed)
- PL 40:373-396.
- CSEL 41, pp. 187-230.
- see also Clavis, nr. 299. (Omss) Köln, Dombibl. 78 ; Kurz, pp. 48-49 , lists 16 mss. in Western Germany, including this; I. Zycha, CSEL 41, p. 186 , lists 16 mss. for edition, including this.
- 77v-129v Autor: Augustine (354-430) Titel: De sancta virginitate (preceded by Titel: Retr . 2.23[49]). Rubrizierung: (77r) Incipit de sancta uirginitate. Rubrizierung: (77v)(Tit. in top margin) Hoc de libro retractationum. Rubrizierung: (77v)(Tit. in regular written space) XLVIIII. De sancta uirginitate liber unus. Incipit: (Retr.) Posteaquam scripsi de bono coniugali expectabatur Rubrizierung: Incipit liber. Incipit: (Text) Librum de bono coniugali nuper edidimus Explicit: orantes etiam pro nobis, Benedicite superexaltate eum in saecula (Dan. 3:87). amen. Explicit de sancta uirginitate. (Ed)
- CSEL 41, pp. 235-302, lacks text of pp. 281 line 6 (cap. 38.39, qui datus ) -282 line 15 ( operatur in uobis).
- PL 40:397-428, lacks 418 line 50 -419 line 28.
- and Retr.2.23(49): CCSL 57, p. 109.
- PL 32:640.
- see also Clavis, nrs. 300 and 250. (Omss) Köln, Dombibl. 78 ; Kurz, p. 248 , lists 19 mss. in Western Germany, including this; I. Zycha, CSEL 41, p. 234 , lists 19 mss. for edition, including this. Text missing as indicated between ff. 114-115 [(114v expl.) timorem credo dicere // (115r inc.) // et uelle et operari ].
- 129v-222r Autor: Augustine (354-430) Titel: De nuptiis et concupiscentia ad Valerium comitem (preceded by Titel: Retr . 2.53[79]). Rubrizierung: Incipit de nuptiis et concupiscencia ad valerium magistrum aequitum. LXXXI. De nuptiis et concupiscentia ad valerium libri II. (Tit. in top margin) Hoc de libro retractationum. Incipit: (Retr.) Scripsi duos libros ad inlustrem uirum Rubrizierung: (130v) Prefatio. [Sal]; Incipit: (Prol) Cum diu moleste haberem quod aliquotiens scripserim Incipit: (Text)(132r) Haeretici noui, dilectissme fili ualeri, qui medicinam Christi Explicit: id est saluator possit esse et ipsorum. Explicit (added later; see codicology, above). (Ed)
- PL 44:413-474.
- CSEL 42, pp. 209-319.
- and Retr. 2.53(79): CCSL 57, p. 131.
- PL 32:651.
- see also Clavis, nrs. 350 and 250. (Omss) Kurz, pp. 169-170 , lists 19 mss. in Western Germany, including this; C. Urba and I Zycha, CSEL 42, p. 108 , lists 15 mss. for edition, including this.
- 222r Antiphons for Palm Sunday processional. Incipit: Cum audisset populus Incipit: Coeperunt omnes turbae (Ed)
- Hesbert 3, nrs. 1983 and 1840. Added later by same hand as on f. 1r.
- 222r Names added in crude 9c minuscules in right margin: "godun / ello / thedun / athager." Also pen trials.
- 222v Antiphon for Palm Sunday processional. Incipit: Ante sex dies (Ed)
- Hesbert 3, nr. 1437. Added later.
- 222v Antiphon for Rogation days processional. Incipit: Cum uenerimus ante conspectu (Ed)
- Hesbert 3, nr. 2042. Added later; another text after this, mostly erased; and pen trials.
- REL-RPD Blank.
Bibliographie
- Hartzheim, p. 41.
- Jaffé-Wattenbach, p. 25.
- B. Bischoff, "Panorama der Handschriftenüberlieferung", Studien 3, pp. 5-38, this ms. p. 19 note 66 (English trans. "Manuscripts in the Age of Charlemagne," MLAC, p. 34).
- B. Bischoff, "Die Kölner Nonnenhandschriften ", Studien 1, pp. 16-34, this ms. p. 17.
- CLA 8.1153.
- Decker, Manuskriptensammlung, nr. 24 (but see Frenken , loc. cit.).
- G. Frenken , "Zu dem Kataloge der Dombibliothek von 833", p. 53.
- L.W. Jones, The Script of Cologne , pp. 29-30, nr. 1.
- L.W. Jones, "Cologne MS. 106 ", Speculum 4 (1929), pp. 52-60.
- W.M. Lindsay, Notae Latinae (Cambridge, Engl., 1915), passim.
Quellenangabe
- The Medieval Manuscripts of the Cologne Cathedral Library. Volume I, MSS. 1-100. By Diane Warne Anderson and Jonathan Black, edited by Diane Warne Anderson.
Impressum
Herausgeber
Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek Köln
Redaktion
Im Rahmen des DFG-Projekts CEEC bearbeitet von Patrick Sahle; Torsten Schaßan (2000-2004)
Bearbeitung im Rahmen des Projekts Migration der CEEC-Altdaten von Marcus Stark; Siegfried Schmidt; Harald Horst; Stefan Spengler; Patrick Dinger; Torsten Schaßan (2017-2019)
Ort
Köln
Datum
2018
URN
urn:nbn:de:hbz:kn28-3-12426
PURL
https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:hbz:kn28-3-12426